دوران بین جزئیت و قاطعیتدوران بین جزئیت و قاطعیت به معنی تردید در جزء بودن یا قاطعِ هیئت اتصالیه بودنِ یک چیز است. ۱ - تعریف دوران بین جزئیت و قاطعیتدوران بین جزئیت و قاطعیت از اقسام شبهه مقرون به علم اجمالی است و آن هنگامی است که در جزئیت چیزی برای مامور به و یا قاطعیت آن شک شود؛ مانند گفتن استعاذه در نماز بعد از تکبیرة الاحرام و قبل از قرائت حمد که تردید وجود دارد آیا از اجزای نماز است یا قاطع آن،و سبب به هم خوردن هیئت اتصالیه نماز می گردد. ۲ - دیدگاه صاحب کفایة و شیخ انصاری" صاحب کفایه " در این باره می گوید: این مورد از قبیل دوران امر بین محذورین نیست تا مجرای اصل تخییر باشد، بلکه از قبیل دوران امر بین متباینین بوده و مجرای اصل احتیاط است، زیرا در دوران بین محذورین، امکان احتیاط وجود ندارد، از این رو، اصالت تخییر جاری می شود. اما در مورد بحث، احتیاط امکان دارد و می توان نماز را یک بار با استعاذه و بار دیگر بدون آن، اقامه کرد. به خلاف " شیخ انصاری " که این مورد را از موارد دوران بین محذورین دانسته و حکم به تخییر می کند. ۳ - فرق مانع با قاطعجزء و شرط، وجودشان در مأموربه دخالت دارد؛ اما مانع و قاطع، عدمشان در مأمور به دخالت دارد. فرق مانع با قاطع این است که مانع با اصل ماهیت مأموربه سازگار نیست اما قاطع با هیئت اتصالیه ای که در ماموربه معتبر است، منافات دارد. [۱]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص ۴۲۳.
[۳]
تحریر الفصول، ذهنی تهرانی، محمد جواد، ج ۵،۶، ص ۷۲۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۷۵، برگرفته از مقاله «دوران بین جزئیت و قاطعیت». |